AFR (Air-Fuel Ratio), bir içten yanmalı motorun yakıt-hava karışım oranını ifade eder. Bu oran, motora giren hava miktarının yanmayı gerçekleştiren yakıt miktarına oranıdır. Doğru AFR, motor performansı, verimliliği ve emisyonları üzerinde doğrudan etkili bir parametredir.
AFR Değerleri ve Anlamları:
- Stokiyometrik Oran (Stoichiometric Ratio):
- Benzinli motorlar için ideal AFR genellikle 14.7:1 olarak kabul edilir. Bu, 14.7 birim hava ile 1 birim yakıtın tam olarak yanabileceği teorik oranı ifade eder.
- Dizel motorlar için stokiyometrik oran yaklaşık 14.5:1'dir, ancak dizel motorlar genellikle çok daha fakir karışımlarla çalışır.
- Fakir Karışım (Lean):
- AFR > 14.7 (örneğin, 16:1 veya daha yüksek).
- Daha fazla hava, daha az yakıt anlamına gelir. Bu durum yakıt tasarrufu sağlar, ancak motorun fazla ısınmasına ve bazı durumlarda detonasyona (vuruntu) neden olabilir.
- Zengin Karışım (Rich):
- AFR < 14.7 (örneğin, 12:1 veya daha düşük).
- Daha fazla yakıt, daha az hava anlamına gelir. Bu durum genelde daha fazla güç üretir, ancak yakıt tüketimini artırır ve emisyonları kötüleştirir.
Hangi Değerlerde Olmalı?
- Cruise (Sabit Hızda Seyir):
Fakir karışım tercih edilir, 15.0 - 16.0:1 arası. - Maksimum Güç:
Zengin karışım gereklidir, 12.5 - 13.0:1 genellikle optimum aralıktır. - Rölanti:
Hafif zengin karışım idealdir, 14.0 - 14.7:1. - Emisyon Kontrolü:
Modern araçlar emisyonları minimize etmek için stokiyometrik oran olan 14.7:1 civarında çalışır. - Turbo/Şarjlı Motorlar:
Daha zengin karışımlara ihtiyaç duyarlar, çünkü yanma sıcaklıklarını kontrol etmek için ekstra yakıt gereklidir. Bu durumda AFR genellikle 11.5 - 12.5:1 aralığında tutulur.
AFR'nin Kontrolü
AFR, genellikle lambda sensörleri ve motor kontrol ünitesi (ECU) tarafından izlenir ve ayarlanır. Lambda değeri (1 = stokiyometrik) AFR'nin ne kadar fakir veya zengin olduğunu belirlemede yardımcı olur:- Lambda < 1: Zengin karışım.
- Lambda > 1: Fakir karışım.